Veel studenten gaan een klein beetje dood als ze horen dat ze moeten presenteren voor hun werkgroep. Dat is volstrekt normaal: iedereen die er nog weinig mee heeft geoefend, vindt spreken in het openbaar heel eng. Je moet namelijk live, terwijl er twee dozijn ogen naar je kijken, een verhaal vertellen zonder te gaan stamelen of grote fouten te maken. Gelukkig is presenteren te leren!
Studiemeester en sociaal psychologe Selina heeft vijftien tips geschreven over presenteren. Zij is zelf (met vallen en opstaan) erg goed geworden in presenteren en ze deelt nu haar geheimen.
1. Vertrouw op een goede afloop
Een goede presentatie valt of staat met het geloof in jezelf en je boodschap. Als je zelf niet in je verhaal gelooft, hoe ga je er dan voor zorgen dat je publiek het wel doet? Heb je hier moeite mee, vraag dan een goede medestudent, vriend of collega naar jouw sterke punten. Schrijf deze op een post-it en plak die op je spiegel. Herhaal voor jezelf zeker twee keer per dag deze goede punten terwijl je jezelf in de spiegel aankijkt.
2. De spanning mag niet winnen
Het is niet erg om een beetje gespannen te zijn voor een presentatie. De spanning moet echter niet zo groot worden dat je dichtklapt en je vertrouwen op een goede afloop verliest. Het ervaren van een beetje spanning houdt je scherp, maar je moet er natuurlijk niet aan onderdoor gaan. Houd in gedachten: iedereen vindt spreken in het openbaar eng! Als je merkt dat je moeite hebt om te ontspannen, ga dan op zoek naar goede ontspanningsoefeningen of ga bijvoorbeeld eens naar yoga.
3. Neem de tijd voor voorbereiding
Begin op tijd. Dan kun je in alle rust de presentatie één of meer keren oefenen. Ook heb je dan de tijd om ergens langer over na te denken als je twijfelt, of om leuke voorbeelden, filmpjes of plaatjes te zoeken om er je presentatie mee te pimpen en om proefkonijnen te zoeken om je presentatie op te oefenen.
4. Werk op normale tijden en ontspan regelmatig
Het heeft geen zin om om 12 uur ’s nachts je presentatie voor te bereiden of om tien uur achter elkaar te blokken. Het is belangrijk om ontspannen de presentatie voor te bereiden en tijdens je presentatie ontspannen over te komen. Bereid je presentatie voor tijdens de dag, zodat je je ’s avonds kunt ontspannen. Kun je de avond voor je presentatie niet slapen? Lees dan onze slaaptips.
5. Bedenk waarom je iets presenteert / zorg voor een pakkende inleiding
Zorg voor een duidelijke inleiding op de presentatie. Maak duidelijk waarom jouw presentatie zo interessant is en wat het belang is van deze presentatie. Je geeft het publiek dan een reden om te blijven luisteren.
6. Koppel je kennis
Zorg ervoor dat je presentatie een logische volgorde heeft, maak duidelijk waar je naar toewerkt en speel in op de voorkennis van het publiek. (“Wat stellen jullie je voor bij x?”, of: “Hoe zouden jullie dit plaatje interpreteren?”) Hierdoor koppel je de kennis die jij wilt overdragen op het juiste niveau aan het publiek. Dit maakt het voor jouw publiek gemakkelijker de informatie op te nemen en weer terug te halen.
7. Wees enthousiast
Zorg ervoor dat je in de presentatie enthousiast overkomt. Je moet soms in een presentatie een saaie theorie behandelen. Het kan dan veel schelen als je dit enthousiast doet en veel voorbeelden geeft om de theorie te verduidelijken in plaats van dat je een aantal sheets met definities voorleest. Bedenk je ook dat je niet het publiek wilt laten zien hoe goed jíj het begrijpt, maar dat je ervoor moet zorgen dat zíj de stof begrijpen. Blijf dus je publiek op enthousiaste wijze betrekken bij de stof.
8. Face your fears
De mensen die het meest bereiken, zijn de mensen die altijd proberen hun obstakels te overwinnen. Presenteren is heel spannend, en het is helemaal niet erg als je daar zenuwachtig over bent. Maar probeer er ook steeds beter in te worden! Probeer te bedenken waar in een presentatie jouw obstakel ligt en hoe je dit obstakel kunt wegnemen. (Bijvoorbeeld: “Ik heb een accent.”) Door dit vooraf te doen krijg je inzicht in hetgeen jij moeilijk vindt en heb je vervolgens vaak al een idee hoe je dit op kunt lossen. Ook kom je er dan vaak achter dat het obstakel helemaal geen obstakel hoeft te zijn. (Het accent is onderdeel van jou en mensen kunnen je prima volgen.)
9. Zorg voor verschillende werkvormen
Het is bij een presentatie belangrijk om het publiek op verschillende manieren te prikkelen. Hierbij kun je denken aan het toevoegen van een filmpje, maar ook aan het stellen van de juiste open vragen aan het publiek. Het uitdelen van een simpele opdracht kan de stof verduidelijken en interessanter maken.
10. Vind een natuurlijke houding die het voor jou fijn maakt om te presenteren
Zorg tijdens de presentatie voor een stabiele en rustige houding. Voor jezelf kan het soms fijn zijn om heen en weer te lopen. Maar dit kan op het publiek onzeker overkomen, en doordat je constant beweegt ben je minder goed te verstaan. Oefen thuis met verschillende houdingen. Zachte sprekers kunnen beter staan, omdat je stem dan verder draagt. Stram staan met een trillend papiertje in de hand is ook niet best: als je erg zenuwachtig bent, is het beter om te zitten.
11. Haal adem
Zorg ervoor dat je tijdens je presentatie rustig adem blijft halen en geconcentreerd blijft. Probeer je niet te laten afleiden door een publiek dat rare dingen doet. Dat het publiek soms rare dingen doet, heeft namelijk niet altijd wat met jou te maken. Oefen met rustig in- en uitademen tijdens het spreken.
12. Bekijk de zaal en de omstandigheden van tevoren
Niks is zo erg als een powerpointpresentatie te moeten aanhoren zonder slides (“Mijn usb opent niet op dit systeem”), of houten armbanden te horen kletteren op de lessenaar (“Niet aan gedacht”), of iemand die zijn presentatie zittend wilde doen, heel ongemakkelijk op een wiebelend krukje te zien zitten. Een generale repetitie op locatie is meestal de moeite waard!
13. Wees nonchalant, maar niet onvoorbereid
De beste sprekers komen over alsof ze de speech uit de mouw schudden zonder na te denken. Dat wil niet zeggen dat ze hun presentatie niet urenlang hebben voorbereid: vaak kennen ze hem zo goed dat ze heel ontspannen hun verhaal kunnen vertellen zonder constant op hun papier te hoeven kijken. Als jij je presentatie zo goed oefent dat je ook kunt praten zonder te hoeven voorlezen, kom je het meest natuurlijk en zelfverzekerd over.
14. Langzaam aan!
Praat langzamer dan je normaal zou doen. Laat stiltes vallen als je van het ene onderwerp naar het andere onderwerp overgaat. Oefen dit!
15. Doe een voorbeeld na
Kies een mooie spreker uit en luister naar hoe deze spreekt: tempo, intonatie, enzovoorts. Mijn studenten noemden de volgende voorbeelden:
Engelse sprekers: Carl Sagan (van Pale Blue Dot); David Attenborough (BBC-natuurprogramma’s) en Gore Vidal (Amerikaanse schrijver).
Nederlandse sprekers: Jan Marijnissen (politicus); Frits Bolkestein (politicus) en Frits van Oostrom (wetenschapper).
Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek. Dat kan op een van onze locaties, telefonisch of online. We helpen je graag verder!