Het organiseren van een focusgroep is niet gemakkelijk als je er nog weinig ervaring mee hebt, maar met een goede voorbereiding kom je een heel eind. Deze vijf tips helpen je op weg.
1. Verdiep je in de rol van gespreksleider
De persoon die een focusgroepsessie leidt, wordt ‘moderator’ of ‘facilitator’ genoemd. Het is de taak van de moderator om het verloop van het gesprek te regisseren. Als je je van tevoren in de rol van moderator verdiept, zal je onderzoek waarschijnlijk meer opleveren, want de kwaliteit van een focusgroepgesprek wordt sterk bepaald door de vaardigheden van de interviewer.
2. Creëer sfeer
Een sessie moet relaxed zijn, je moet een fijne sfeer creëren. Zorg voor een comfortabele plek om te zitten, met wat hapjes en drankjes. Misschien houd je je eerst wat op de achtergrond om ervoor te zorgen dat mensen met elkáár gaan praten in plaats van alleen tegen jou. Later ga je actiever het gesprek leiden, waarbij je ervoor zorgt dat er dóórgepraat wordt waar mensen anders al gestopt zouden zijn. Meningsverschillen grijp je aan om mensen te motiveren om hun standpunt te verhelderen en hun mening verder te onderzoeken.
3. Laat iedereen aan bod komen
Naast de dingen die altijd van belang zijn bij het interviewen, zijn er twee aandachtspunten waar je bij het leiden van een focusgroep extra goed op moet letten. Ten eerste moet jij ervoor zorgen dat mensen aangemoedigd worden om interactie met elkaar aan te gaan, ideeën te formuleren en gedachten te communiceren die ze misschien nog niet eerder hebben verwoord. In een groep gebeurt het maar al te snel dat een klein aantal deelnemers telkens enthousiast aan het vertellen is en dat de overige groepsleden er daardoor niet goed tussen kunnen komen of iets niet goed durven te zeggen. Het is jouw taak om respondenten die weinig zeggen, te stimuleren om een bijdrage te leveren. Overheersende respondenten zul je op een nette manier duidelijk moeten maken dat ze anderen wat meer ruimte moeten geven. Zo zorg je ervoor dat alle groepsleden erin slagen een bijdrage te leveren aan het groepsgesprek. Vaak vraag je aan respondenten om eerst zelf iets op papier te zetten, waarna je de ‘antwoorden’ bespreekt in de groep en mensen uitnodigt om op elkaar te reageren. Dat vergoot de kans dat iedereen een bijdrage weet te leveren aan het gesprek.
4. Stuur groepsdynamische processen
Ten tweede is het van belang dat je groepsdynamische processen in de gaten houdt. De interpersoonlijke communicatie tussen je deelnemers levert je diepere inzichten op, maar brengt ook enkele risico’s met zich mee op het gebied van groepsdynamica:
- Het uitspreken van groepsnormen kan tot aarzeling leiden om de eigen, individuele norm te uiten.
- De aanwezigheid van anderen vermindert het gevoel van vertrouwelijkheid.
Dit beperkt soms de bruikbaarheid van de onderzoeksmethode. Het is jouw taak als groepsleider om een veilige, positieve, uitnodigende sfeer te creëren. In het gunstigste geval doe je dit zo goed dat deelnemers elkaar gaan stimuleren om hun mening te uiten. Houd daarom goed zicht op de groepsdynamische processen en voorkom dat er polarisatie of groepsconformiteit optreedt.
5. Bereid je goed voor
Bereid je goed voor op het managen van de groepsprocessen. Weet wat je gaat zeggen als mensen te veel of te weinig inbreng hebben en wat je doet als meningsverschillen hoog oplopen. Schrijf desnoods een script waar je op terug kunt vallen en oefen eens met vrienden of huisgenoten.
Voer je voor het eerst een focusgroep-onderzoek uit? Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek in Amsterdam, Eindhoven, Leiden of Rotterdam. Je bent van harte welkom.